Publicatie in Express, Expertis Onderwijsadviseurs, Hengelo,  2007-3 (oktober)

Tuin getekend, team gegroeid

Beeldend denken krachtige impuls voor team- en visieontwikkeling

Tuinen tekenen met het team om de schoolontwikkeling te stimuleren? Het klinkt een beetje vreemd. Maar het is een krachtige methode, verzekert Carla Kesteloo, trainer en coach in creatief denken. Beelden, symbolen en metaforen dringen sneller dan woorden door tot de kern. Daarbij is het gewoon heel erg leuk en ontspannen om op die manier te werken aan veranderingen. Expertis heeft dit instrument dit schooljaar in haar dienstverlening opgenomen.

Team- en visieontwikkeling en verandertrajecten gebeuren bijna altijd vanuit de ratio en de taal. Er is echter nog een andere benadering mogelijk: via beelden. Trainer Carla Kesteloo legt uit: “Bij beeldend denken bereik je creatieve oplossingen door visualisering. De beelden, symbolen en metaforen zorgen ervoor dat je de wereld, je werk, je organisatie, met andere ogen bekijkt, vanuit je gevoel en zintuigen. Dat werkt heel krachtig en direct. Beelden brengen tot uitdrukking wat niet besproken kan worden, beelden doorbreken bestaande gedachtepatronen.”

Scholen die werken aan visie- en teamontwikkeling kunnen veel hebben aan deze methode. Zeker als er een impasse is ontstaan, of als de gewenste veranderingen niet van de grond komen.

Extra water voor gazon

Vóór de zomer draaide de workshop Beeldend denken met succes proef bij Expertis. De werkwijze is als volgt. De deelnemers krijgen de opdracht een tuin te tekenen als metafoor van de organisatie, na wat inleidende werkvormen zoals jezelf voorstellen aan de hand van een symbool. Opvallend zijn altijd de verschillen in de tekeningen; iedereen gebruikt andere tuinelementen die bepaalde waarden vertegenwoordigen. Zo kan een brug over een vijver het contact met collega’s symboliseren, een uitgedroogd gazon een organisatieonderdeel dat niet lekker loopt. Met behulp van 53 kleurrijke kaarten in de vorm van een kwartetspel gaan de deelnemers vervolgens ‘aan de wandel’ door hun tuin om zaken te veranderen. Ze leggen een extra brug, wieden een perk, geven het gazon extra water. Al die beelden staan symbool voor gewenste veranderingen in de organisatie.

Directe beelden

Carla Kesteloo: “De kaarten dwingen de deelnemers tot veranderingen in hun tuin. Die veranderingen zeggen ogenblikkelijk iets over wat je wilt met je organisatie, wat de door jou gewenste richting is. Vervolgens bespreken de deelnemers eerst in tweetallen, later gezamenlijk, hun tuin (organisatie).Bij de presentatie werkt dat echt als een eyeopener: goh, denk jij er zó over, dat wist ik niet. Beelden werken absoluut veel directer dan taal, die verhullend kan werken. Vervolgens is het de kunst om al die individuele visies in één trechter te krijgen.” Dat gebeurt met behulp van flap-overs, waarop de deelnemers de onderwerpen rubriceren. Tot slot kiezen de deelnemers de twee belangrijkste items uit die ze willen veranderen, en ze stellen de stappen vast die ze moeten nemen om tot die veranderingen te komen.  

Innerlijke wereld

De tuintekening is één instrument binnen beeldend denken, maar er zijn er meer, zoals foto’s, collages, ansichtkaarten. Carla Kesteloo: “Het gaat erom dat je beleeft en kiest vanuit je innerlijke wereld. Want vaak weet je intuïtief al wat je zou willen veranderen, wat niet lekker loopt. Visualiseren helpt bij die bewustwording. Door daarna de beelden te vertalen in woorden, ontstaat de noodzakelijke koppeling tussen gevoel en verstand. En je deelt de beelden met elkaar, dat is essentieel. Op deze manier kan een team gezamenlijk veranderingen in gang zetten.”

Tekst: Maria de Jong